១. និយមន័យ : ផ្តាសាយបក្សី ជាជំងឺដ៏សាហាវដែលបង្កឡើងដោយវីរុស ហាស់ប្រាំ អិនមួយ (H5N1) ។ វាកើតឡើងលើបក្សីគ្រប់ប្រភេទធ្វើឲ្យស្លាប់ច្រើន ហើយអាចមានលទ្ធផលចំលងទៅមនុស្ស និងធ្វើឲ្យមនុស្សស្លាប់បានទៀតផង ។
ប្រវត្តិជំងឺផ្តាសាយដែលផ្ទុះឡើងរាតត្បាតជាសកល
ជំងឺផ្តាសាយបក្សីដែលផ្ទុះឡើងរាតត្បាតជាសកល គឺជាជំងឺផ្តាសាយថ្មីមួយដែលឆ្លងរាលដាលយ៉ាងឆាប់រហ័សនៅទូទាំងពិភពលោក ។
- ការផ្ទុះផ្តាសាយបក្សីអេស្ប៉ាញរាតត្បាតជាសកល ក្នុងឆ្នាំ ១៩១៨-១៩១៩ គឺជាប្រភេទជំងឺផ្តាសាយ H1N1
- ជំងឺផ្តាសាយអាស៊ីក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៥-១៩៥៨ បណ្តាលមកពីវីរុស H2N2
- ជំងឺផ្តាសាយហុងកុងក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៧-១៩៥៨ - ស្ថានភាពផ្តាសាយបក្សីនៅកម្ពុជា នៅក្នុងខែមករា ឆ្នាំ២០០៥ ប្រទេសកម្ពុជាមានរបាយការណ៍អំពីករណីមនុស្សកើតផ្តាសាយបក្សី លើកដំបូងហើយចាប់តាំងពីពេលនោះមក មានមនុស្សចំនួន ៦ នាក់បានស្លាប់ ។
២. ការចំលង
សារធាតុសំខាន់ៗដែលអាចបណ្តាលឲ្យមានការចំលងមានដូចជា ឈាម សំបោរ រោម លាមក ពោះវៀន និងតាមរយៈស៊ុតដែរ ។ ភាគច្រើនបណ្តាលមកពីមនុស្សមានទំនាក់ទំនងដោយផ្ទាល់ ឬ ជិតស្និតជាមួយមាន់ កើតជំងឺ ឬវត្ថុផ្សេងៗដែលប្រឡាក់ជាប់វីរុស ។
៣. រោគសញ្ញានៃជំងឺផ្តាសាយបក្សីលើបក្សី
ជំងឺនេះច្រើនតែកើតឡើងភ្លាមៗហើយមានសត្វបក្សី ជាច្រើនងាប់ក្នុងពេលតែជាមួយគ្នា ។ ការសំគាល់នៃរោគសញ្ញាសំខាន់ៗ សត្វបក្សីដែលសំកុក ងងុយដេក ទន់ខ្សោយ និងដើរយឺតៗ អាចជាសត្វដែលមានជំងឺ ។
រោគសញ្ញាផ្សេងៗទៀត :
- ការហើមមុខ ក្បាល សិរមាន់ខាងលើ ខាងក្រោម និងគន្លាក់ជើង
- ហៀរសំបោរ រាគ
- ហើមសន្លាក់ជើង ជាំ ឬ របកស្រកាជើង
- សិរ មាន់ខាងលើ ខាងក្រោម និងជើងប្រែទៅជាពណ៌ស្វាយ សំបកស៊ុតទៅជាទុន ឬខូចទ្រង់ទ្រាយ
- មាន់ងាប់ភ្លាមៗដោយគ្មានរោគសញ្ញា
៤. រោគសញ្ញានៃជំងឺផ្តាសាយបក្សីលើមនុស្ស :
រោគសញ្ញានៃជំងឺផ្តាសាយបក្សីលើមនុស្ស
មានលក្ខណៈស្រដៀងគ្នា នឹងជំងឺផ្តាសាយធម្មតាដែរ ។ ដូច្នេះត្រូវកត់សំគាល់អំពីករណីដែលអ្នកជំងឺមានការសង្ស័យដូចជា
- ក្តៅខ្លួនលើសពី ៣៨ អង្សាសេ
- ឈឺសន្លាក់សាច់ដុំ
- ក្អក ដកដង្ហើមថប់ ឈឺករ ឈឺភ្នែក ឈឺក្បាល
- ធ្លាប់មានប្រវត្តិប៉ះពាល់បក្សី ៧-១០ ថ្ងៃមុន
- រាគរូស
- មានទំនាក់ទំនងជិតស្និតជាមួយអ្នកជំងឺ ឬអ្នកស្លាប់ដោយសារជំងឺផ្តាសាយបក្សីរយៈពេល ៧ ថ្ងៃ កន្លងមក ។
៥. វិធានការណ៍សំខាន់ៗដើម្បីបញ្ឈប់ការឆ្លងរាលដាលនៃជំងឺផ្តាសាយបក្សី
- ចូរដាក់មាន់ទា នៅក្នុងទ្រុង ឬរបងដើម្បីបង្កាការឆ្លង ជំងឺគ្រប់ប្រភេទ
- ចូរសំអាតទីធ្លាក្នុងរបងឲ្យបានស្អាត
- ចូរដាក់ទា និងមាន់ឲ្យនៅដាច់ពីគ្នាដើម្បីបង្កាការឆ្លងជំងឺពីគ្នាទៅវិញទៅមក
- ចូរដាក់មាន់ និងទាដែលទើបទិញមកថ្មីៗឲ្យនៅដាច់ពីមាន់ ទាដទៃទៀតដែលមានរយៈពេល ១៤ថ្ងៃ
- ចូរដាក់មាន់ និងទាដែលមានសុខភាពល្អឲ្យនៅដាច់ពីមាន់ទាដែលឈឺ និងតាមដានត្រួតពិនិត្យ និងព្យាបាលមាន់ទាដែលឈឺ
- កប់បក្សី ឬដុតបក្សីដែលស្លាប់ និងកុំបរិភោគបក្សីដែលស្លាប់៕
